خواص روغن اسطوخودوس و کاربردهای آن

اسطوخودوس فواید فراوانی برای سلامتی دارد که از جمله می‌توان به کاهش اضطراب و افسردگی و کمک به سلامت پوست و مو اشاره کرد. اسطوخودوس را می‌توانید به صورت دمنوش یا کپسول مصرف کنید، به‌صورت موضعی روی پوست بمالید یا از آن در رایحه درمانی استفاده کنید.

• رایحه درمانی چیست؟

اسطوخودوس یا لاوندر را معمولا با دو ویژگی معروفش می‌شناسیم: عطر دلپذیر و رنگ بنفش زیبا. اما شاید ندانید که گل اسطوخودوس و روغن به دست آمده از آن، سابقه‌ای طولانی در درمان‌های گیاهی دارد.

کلمه اسطوخودوس از ریشه لاتین «lavare» گرفته شده که تحت الفظی به معنای «شستن» است. قدیمی‌ترین سند تاریخی در زمینه استفاده از اسطوخودوس به مصر باستان برمی‌گردد. در آنجا از روغن اسطوخودوس در فرایند مومیایی کردن اموات استفاده می‌کردند.

در دوره‌های بعد، اسطوخودوس در چند منطقه از جمله ایران باستان، یونان و روم به عنوان یک ماده افزودنی به آب حمام تبدیل شد. این فرهنگ‌ها بر این باور بودند که اسطوخودوس به پالایش ذهن و بدن کمک می‌کند.

با خواندن ادامه مطلب، در مورد خواص بالقوه اسطوخودوس برای سلامتی در اشکال مختلف آن بیشتر بدانید.

خواص اسطوخودوس برای سلامتی

از دوران باستان، اسطوخودوس برای کاهش علائم و کمک به درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در حالی که علم پزشکی امروزه بسیاری از فواید سلامتی اسطوخودوس را تأیید کرده، برخی از آن‌ها نیز همچنان در حال بررسی است.

اسطوخودوس ممکن است به موارد زیر کمک کند:

• بی خوابی
• اضطراب
• ریزش مو
• سردرد
• عوارض جانبی شیمی درمانی
• آکنه
• سوختگی
• اگزما و خشکی پوست
• بهبود زخم
• مشکلات روحی

بی خوابی

در روزگاران قدیم اسطوخودوس را به افرادی که دچار بی خوابی یا سایر اختلالات خواب بودند توصیه می‌کردند. مردم برای اینکه راحت تر به خواب بروند و خواب شبانه بهتری داشته باشند، بالش های خود را با گل های اسطوخودوس پر می کردند.

امروزه، تحقیقات نشان می دهد که استشمام رایحه اسطوخودوس می تواند کیفیت خواب را بهبود ببخشد. یک بررسی سیستماتیک از 15 مطالعه در سال 2014 نشان داد که استنشاق اسانس‌های روغنی از جمله روغن اسطوخودوس، تأثیرات مثبتی بر افرادی که اختلالات خفیف خواب دارند، داشته است.

تحقیقات متعدد کوچک‌تر نشان داده‌است که اسطوخودوس برای مشکلات خواب فواید دیگری نیز دارد.

تحقیقات انجام شده در سال 2015 نشان می‌دهد افرادی که از روغن اسطوخودوس در رایحه درمانی استفاده می کنند، هنگام بیدار شدن از خواب احساس سرحالی بیشتری دارند. مطالعه دیگری در سال 2010 که روی افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی انجام شد، نشان داد که مصرف روغن اسطوخودوس به صورت خوراکی به آنها کمک می کند تا در شب خواب طولانی تری داشته باشند.

اضطراب

اسطوخودوس ممکن است به افرادی که اضطراب دارند نیز کمک کند.

تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است. در یک بررسی جامع در سال ۲۰۱۹، افرادی که دچار اختلالات اضطرابی بودند و روزانه ۱۶۰ میلی‌گرم کپسول روغن اسطوخودوس مصرف می‌کردند، کاهش قابل توجهی در اضطراب خود را تجربه کردند.

مطالعات دیگر نیز نتایج مشابهی را نشان داده‌است. در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ روی ۶۰ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه قلب انجام شد، محققان دریافتند افرادی که با روغن اسطوخودوس تحت درمان قرار گرفته‌اند، سطح اضطراب پایین‌تر و خواب بهتری دارند.

مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۰ در زمینه مقایسه کپسول اسطوخودوس با داروی ضد اضطراب لورازپام انجام شد و نشان داد که اثرات اسطوخودوس با این داروی تجویزی قابل مقایسه است.

ریزش مو

استفاده موضعی از روغن اسطوخودوس ممکن است به درمان بیماری به نام آلوپسی آره‌آتا (طاسی منطقه‌ای یا کچلی سکه‌ای) که باعث ریزش مو در منطقه خاصی از سر و به صورت تکه تکه می شود، کمک کند.

طبق یک مطالعه قدیمی مربوط به سال ۱۹۹۸ که روی ۸۶ نفر مبتلا به آلوپسی آره‌آتا انجام شد، ۴۴ درصد از شرکت کنندگان پس از ماساژ روزانه پوست سر به مدت هفت ماه با مخلوطی از روغن‌های آویشن، رزماری، اسطوخودوس و سدر در یکی از روغن‌های حامل، شاهد بهبود رشد مو بودند.

در حالی که این مطالعه امیدوارکننده است، اما گفتن اینکه آیا رشد مو صرفاً ناشی از مصرف اسطوخودوس بوده است یا نه، دشوار است.

یک مطالعه جانوری در سال ۲۰۲۱ نیز نشان داد که مصرف روغن اسطوخودوس به مدت ۲۸ روز به طور موفقیت آمیزی باعث تحریک رشد مو می‌شود.

سردرد و میگرن

عطر آرامش‌بخش اسطوخودوس ممکن است به تنهایی برای تسکین سردرد یا میگرن کافی باشد.

در یک مطالعه در سال ۲۰۱۶، افرادی که مبتلا به میگرن بودند و به مدت ۳ ماه تحت درمان با اسطوخودوس قرار گرفتند، نسبت به گروه کنترل، سردرد کمتری را گزارش دادند.

در مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۲، ۴۷ شرکت کننده مبتلا به میگرن به مدت ۱۵ دقیقه روغن اسطوخودوس استنشاق کردند. شدت و دفعات سردرد در این افراد نسبت به گروه کنترل کاهش پیدا کرد.

عوارض شیمی درمانی

به گفته‌ی مؤسسه‌ی ملی سرطان آمریکا، آروماتراپی می‌تواند در مدیریت عوارض جانبی درمان به بیماران سرطانی کمک کند. آروماتراپی با روغن اسطوخودوس (لاوندر) ممکن است اضطراب ناشی از فرایندهای درمان سرطان را کاهش دهد.

افسردگی

تاثیر اسطوخودوس روی افسردگی به اندازه تأثیر آن روی اضطراب، مستند نشده، اما تحقیقات در این زمینه امیدوارکننده است.

یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۶ روی زنانی که زایمان کرده بودند نشان داد که آروماتراپی با روغن اسطوخودوس از استرس، اضطراب و افسردگی پس از زایمان جلوگیری می‌کند.

مطالعه کوچک دیگری در سال ۲۰۱۵ روی افراد مبتلا به بیماری کلیوی انجام شد. محققان دریافتند افرادی که در طول همودیالیز به مدت یک ساعت بوی اسطوخودوس را استنشاق کرده بودند، نسبت به افرادی که این کار را انجام نداده بودند، میزان افسردگی و استرس کمتری داشتند.

بزرگسالان مسنی که در یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۲۰ به مدت ۲ هفته، روزی دو بار چای اسطوخودوس می‌نوشیدند، میزان اضطراب و افسردگی کمتری را تجربه کردند.

آکنه

روغن اسطوخودوس به دلیل خاصیت ضد باکتریایی که دارد، در مقایسه با درمان‌های تهاجمی‌تر می‌تواند یک روش ملایم برای درمان جوش و آکنه باشد.

طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳، ترکیب روغن اسطوخودوس و عصاره آلوئه‌ورا به طور مؤثر از رشد یک سویه باکتریایی که باعث ایجاد جوش می‌شود، جلوگیری کرد.

سوختگی

اسطوخودوس مدت‌هاست که به‌عنوان یک راه درمان سنتی برای سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی تحقیقات قدیمی‌تر نیز نشان می‌دهد که داده‌های علمی این روش استفاده از اسطوخودوس را تأیید می‌کند. طبق نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۰۹، فعالیت ضد میکروبی روغن اسطوخودوس می‌تواند از بروز عفونت بعد از سوختگی کمک کند.

بیماری‌های پوستی

اسطوخودوس حاوی دو ترکیب ضد التهابی به نام‌های لینالول و لینالیل استات است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که این ترکیبات ممکن است به تسکین بیماری‌های پوستی زیر کمک کند:

• اگزما
• التهاب پوستی
• پسوریازیس
• خارش
• بثورات پوستی

بهبود زخم

روغن اسطوخودوس علاوه بر خاصیت آرامش بخشی، ممکن است به بهبود پوست آسیب‌دیده و زخمی نیز کمک کند.

بررسی ۲۰ مطالعه نشان می‌دهد که روغن اسطوخودوس سرعت بهبود زخم را افزایش می‌دهد، رشد کلاژن را تقویت می‌کند و روند بازسازی بافت پوست را سرعت می‌بخشد.

همیشه قبل از استفاده مستقیم روغن اسطوخودوس روی پوست، تست حساسیت انجام دهید و برای رقیق کردن آن از یک روغن حامل استفاده کنید.

دنیای شگفت انگیز اسطوخودوس و کاربردهای متنوع آن

اسطوخودوس گیاهی چند منظوره است. مردم به اشکال مختلف از اسطوخودوس برای تقویت سلامتی و تندرستی استفاده می‌کنند، از جمله:

• گل خشک شده
• عصاره (روغن) اسطوخودوس
• روغن موضعی
• کپسول
• دمنوش و جوشانده
• کرم، لوسیون و پماد
• محصولات زیبایی

گل اسطوخودوس

اسطوخودوس گیاهی است با گلهای بنفش زیبا که رایحه‌ای آرام بخشی دارد.

از اسطوخودوس در شکل اصلی آن (یعنی گل) می توان به صورت های مختلف استفاده کرد. می‌توانید جوانه های آن را به غذا اضافه کنید، می‌توانید آنها را برای خشبو کردن فضا در ظروف مخصوص برگ خشک قرار دهید، یا اینکه آن را دم کرده و به عنوان دمنوش بنوشید. همچنین می توانید شکوفه های خشک اسطوخودوس را داخل کیسه های کوچک قرار داده و در کشوی لباس بگذارید تا لباس هایتان خوشبو شود.

اسانس روغنی

از روغن اسطوخودوس معمولا در رایحه درمانی استفاده می شود. برای بهره مندی از بوی آرامش بخش آن، تنها کافیست بطری روغن اسطوخودوس را زیر بینی خود نگه داشته و استنشاق کنید.

برای یک تجربه ماندگارتر، شاید ترجیح دهید چند قطره از روغن اسطوخودوس را در یک دستگاه بخور رایحه درمانی قرار دهید، تا عطر آن را در سرتاسر اتاق پخش کند.

هرگز اسانس‌های روغنی را به صورت خوراکی مصرف نکنید. همیشه قبل از استفاده از اسانس‌های روغنی روی پوست، آنها را با یک روغن حامل رقیق کنید.

یکی دیگر از روش‌های موثر استفاده از اسطوخودوس در رایحه درمانی، اسپری کردن آن روی بالش است. همچنین اگر فرزند کوچک دارید یا از درست کردن کاردستی لذت می‌برید، می‌توانید با اسطوخودوس یک خمیر بازی خانگی درست کرده و همزمان هم از طریق حس بویایی و هم حس لامسه خود از خواص اسطوخودوس بهره‌مند شوید.

روغن موضعی

با خیساندن جوانه‌های اسطوخودوس در یک روغن حامل، مانند روغن زیتون یا روغن نارگیل، معمولا به مدت حداقل یک هفته، می‌توانید یک روغن اسطوخودوس خانگی برای مصارف موضعی بسازید. در این محصول نهایی، روغن اسطوخودوس فقط باید ۰.۵ تا ۲ درصد از کل روغن را تشکیل دهد. برای دستیابی به بهترین نتیجه می‌توانید ۳ تا ۱۲ قطره روغن اسطوخودوس خالص را در ۳۰ سی سی روغن حامل مخلوط کنید.

می‌توانید این روغن را به صورت موضعی استفاده کنید، اما مهم است که قبل از استفاده مستقیم روغن اسطوخودوس روی پوست تست حساسیت انجام دهید یا با پزشک خود مشورت کنید و نکته دیگر آنکه این روغن را نزدیک یا روی نواحی زیر استفاده نکنید:

• پوست تحریک شده
• زخم‌ها
• جوش‌ها
• پوست با علائم بیماری‌هایی مانند پسوریازیس یا اگزما

برای انتخاب یک روغن اسطوخودوس باکیفیت، به دنبال محصولی باشید که به طور کامل در یک بطری شیشه‌ای تیره و بدون هیچ گونه مواد افزودنی یا عطر مصنوعی پلمپ شده باشد. حتما آن را بو کنید! روغن اسطوخودوس باکیفیت باید بوی تندی داشته باشد.

• نحوه استفاده از روغن‌های حامل

تحقیقات نشان می‌دهد که اسانس‌های روغنی ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته باشند، اما سازمان غذا و دارو بر خلوص و کیفیت آنها نظارتی ندارد. قبل از استفاده از هر اسانس روغنی، حتما با پزشک خود مشورت کنید و در مورد کیفیت محصولات برند مورد نظر تحقیق کنید. قبل از استفاده از هر روغن جدید، حتما تست حساسیت انجام دهید. اسانس‌های روغنی را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.

کپسول

در حالی که بلعیدن خود روغن اسطوخودوس به تنهایی توصیه نمی شود، اما کپسول های حاوی اسطوخودوس اغلب برای درمان اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مصرف اسانس اسطوخودوس موجود در کپسول، به دلیل مقدار کم و دوز مناسب آن، بی خطر است. از آنجایی که کپسول های اسطوخودوس یک مکمل گیاهی هستند، می توانید آنها را بدون نسخه پزشک تهیه کنید.

همیشه از دستورالعمل‌های سازنده که روی بطری نوشته شده است پیروی کنید و مطمئن شوید که این کپسول‌ها برای مصارف خوراکی ساخته شده‌اند.

چای، دمنوش و جوشانده

چای اسطوخودوس، که گاهی به آن دمنوش هم گفته می شود، معمولا در سوپرمارکت ها به فروش می رسد.

خودتان هم می توانید این دمنوش را با دم کردن یک قاشق غذاخوری گل اسطوخودوس خشک در ۲ فنجان آب تهیه کنید.

همچنین می توانید اسطوخودوس را در یک شیرین کننده مایع مانند عسل دم کنید.

عسل را می‌توانید کمی گرم کنید، اما بهتر است بدانید که حرارت دادن زیاد روی رنگ و طعم عسل تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین حرارت دادن عسل مقدار ماده «5-هیدروکسی متیل فورفورال» (HMF) را در آن افزایش می دهد. هرچند تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است ولی HMF یک ماده شیمیایی خطرناک است و در برخی موارد می تواند مثل یک سم عمل کند.

کرم، لوسیون و مرهم

برای زخم یا پوست خیلی خشک، می‌توانید از مرهم اسطوخودوس استفاده کنید. مرهم معمولاً با روغن‌های غلیظ‌تر مانند روغن نارگیل یا موم‌هایی مانند موم زنبور عسل یا سویا درست می‌شود. هم می‌توانید آن‌ها را از فروشگاه‌های معتبر بخرید یا خودتان درست کنید.

کرم‌ها و لوسیون‌های اسطوخودوس ممکن است به اندازه خود روغن، مرهم یا کپسول اسطوخودوس، فواید درمانی نداشته باشد، اما یک راه ساده برای مرطوب کردن پوست و تجربه کردن رایحه‌ی آرامش بخش اسطوخودوس است.

می‌توانید یک لوسیون حاوی اسطوخودوس بخرید یا با افزودن چند قطره روغن اسطوخودوس به یک لوسیون بدون بو، لوسیون مخصوص خودتان را درست کنید.

محصولات زیبایی

رنگ و بوی اسطوخودوس (لاوندر) به قدری دلپذیر است که جای تعجب نیست که در بسیاری از محصولات زیبایی به طور چشمگیری از آن استفاده می شود، از جمله:

• ماسک صورت
• پاک کننده ها
• صابون های بدن
• شامپوها

این محصولات هم مانند لوسیون ها و کرم ها ممکن است فواید درمانی زیادی نداشته باشند، اما می توانند بخش مطبوعی از یک برنامه زیبایی باشند.

ایمنی و عوارض جانبی اسطوخودوس

مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین آمرکیا، مصرف اسطوخودوس در غذا را به مقدار کم و معمول بی‌خطر می داند. پس با خیال راحت می توانید از چای، مافین یا عسل اسطوخودوس‌تان لذت ببرید!

همچنین مصرف کوتاه‌مدت مکمل‌های خوراکی اسطوخودوس، مانند کپسول‌های اسطوخودوس، نیز بی‌خطر تلقی می‌شود.

از سوی دیگر، بلعیدن روغن اسطوخودوس (لاوندر) به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. اسانس‌های روغنی سمی هستند و مصرف روغن اسطوخودوس می‌تواند منجر به گرفتگی روده، تهوع و سایر عوارض ناخوشایند شود. هرگز روغن اسطوخودوس را به تنهایی و به طور مستقیم مصرف نکنید.

استفاده موضعی از روغن اسطوخودوس هم به حساسیت پوست شما بستگی دارد. برخی افراد ممکن است بعد از استفاده از روغن اسطوخودوس دچار حساسیت پوستی شوند. همیشه قبل از استفاده از روغن اسطوخودوس روی پوست، آن را با یک روغن حامل رقیق کنید و یک تست حساسیت انجام دهید.

برای تعیین بی خطر بودن اسطوخودوس برای زنان باردار یا شیرده به تحقیقات بیشتری نیاز است. اگر هر یک از این شرایط برای شما صدق می کند، قبل از شروع هر درمانی با اسطوخودوس با پزشک خود صحبت کنید.

سخن آخر

بسیاری از افراد از عطر دلپذیر و آرامش بخش اسطوخودوس لذت می برند.

تحقیقات زیادی نشان داده است که این گیاه بنفش فقط یک عطر خوشبو کننده نیست، بلکه می تواند برای درمان انواع مشکلات سلامتی مورد استفاده قرار گیرد.

اگرچه همه فواید سلامتی ادعا شده برای اسطوخودوس پشتوانه علمی ندارد، اما به عنوان یک راه درمان کم خطر برای مشکلاتی مانند بی خوابی و اضطراب ممکن است ارزش امتحان کردن را داشته باشد.