استرس اکسیداتیو چیست و چگونه از آن پیشگیری کنیم؟

استرس اکسیداتیو یا تنش اکسایشی (Oxidative stress) نوعی عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد و توانایی بدن در خنثی کردن آن ها است. در حالت ایده‌آل، بدن انسان تعادلی بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها را حفظ می‌کند. طبق برخی مطالعات انجام شده وجود این رادیکال های آزاد در حد تعادل می تواند برای بدن مزایایی از جمله تقویت سیستم ایمنی، تسهیل روند بهبودی پس از آسیب یا بیماری و محافظت در برابر عفونت داشته باشد. اما هنگامی که بدن بیش از حد رادیکال‌های آزاد تولید کند، استرس اکسیداتیو رخ می‌دهد زیرا رادیکال های آزاد الکترون های اضافی دارند و این الکترون های اضافی با مولکول های دیگر واکنش نشان داده و آنها را ناپایدار می کنند. این واکنش ها به سلول های بدن آسیب می رساند که می تواند منجر به آسیب به DNA، پروتئین ها و چربی ها شود.

علل استرس اکسیداتیو

رادیکال های آزاد می توانند به دلایل مختلفی در بدن ایجاد شوند، از جمله:

• آلودگی هوا: دود سیگار، دود کارخانه و سایر آلاینده های هوا می تواند رادیکال های آزاد تولید کند.
• اشعه ماوراء بنفش خورشید: اشعه ماوراء بنفش خورشید می تواند به پوست آسیب رسانده و رادیکال های آزاد تولید کند.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن رادیکال های آزاد زیادی تولید می کند.
• رژیم غذایی نامناسب: یک رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع شده، چربی های ترانس و قندهای ساده می تواند خطر ابتلا به استرس اکسیداتیو را افزایش دهد.
• استرس: استرس می تواند به تولید رادیکال های آزاد کمک کند.

عوارض جانبی استرس اکسیداتیو

استرس اکسیداتیو می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود، از جمله:

• بیماری قلبی: استرس اکسیداتیو می تواند باعث آسیب به دیواره های رگ های خونی و افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی شود.
• سرطان: استرس اکسیداتیو با آسیب به DNA  خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
• دیابت: استرس اکسیداتیو باعث آسیب زدن به سلول های پانکراس خطر افزایش ابتلا به دیابت را به همراه دارد.
• آلزایمر: استرس اکسیداتیو می تواند باعث آسیب به سلول های مغز و افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر شود.
• پارکینسون: استرس اکسیداتیو می تواند با آسیب رساندن به سلول های مغز خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.

علائم استرس اکسیداتیو

علائم استرس اکسیداتیو می تواند شامل موارد زیر باشد:

• پیری زودرس پوست
• چین و چروک
• لک های پوستی
• کاهش خاصیت ارتجاعی پوست
• ریزش مو
• ضعف سیستم ایمنی
• افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، عروقی، سرطان و دیابت

چگونه استرس اکسیداتیو را کاهش دهیم؟

برای کاهش استرس اکسیداتیو، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید. مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها مانند میوه ها، سبزیجات، آجیل، تخمه‌ها و چای سبز می تواند به کاهش تولید رادیکال های آزاد کمک کند.
• از محصولات مراقبت از پوست حاوی آنتی اکسیدان استفاده کنید. این محصولات می تواند به محافظت از پوست شما در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک کند.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری یا از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. نور خورشید منبع اصلی اشعه ماوراء بنفش است که می تواند باعث تولید رادیکال های آزاد شود.
• سیگار نکشید. سیگار کشیدن باعث تولید رادیکال های آزاد می شود.
• وزن سالمی داشته باشید. اضافه وزن یا چاقی می تواند باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد شود.
• مدیریت استرس. استرس می تواند باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد شود. تمرینات منظم، یوگا، مدیتیشن و سایر روش های مدیریت استرس می تواند به کاهش استرس و در نتیجه کاهش استرس اکسیداتیو کمک کند.

سخن پایانی

استرس اکسیداتیو یک مشکل سلامتی جدی است که می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود. با پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش استرس، می توانید از بروز استرس اکسیداتیو پیشگیری یا با آن مقابله کنید.