خواص روغن بذر گوجه فرنگی برای پوست

روغن بذر گوجه فرنگی همچون گنجی پنهان است. این روغن از مواد دور ریز صنایع غذایی به دست می‌آید، که در غیر این صورت کاملاً هدر می‌رفتند. گوجه فرنگی یکی از پرمصرف‌ترین سبزیجات در سراسر جهان بوده و محبوبیت آن در تمام دنیا روز افزون است. صنایع غذایی از گوجه فرنگی برای تهیه انواع پوره، سس، سالسا، کچاپ و غیره استفاده می‌کنند. در فرآیند تولید، دانه‌ها از گوجه جدا شده و مابقی پوره می‌شود. تا پیش از این، از این دانه‌ها هیچ استفاده‌ای نمی‌شد، اما امروزه، از آن‌ها روغن می‌گیرند. روغن بذر گوجه فرنگی به ویژه در لوازم آرایشی گرانبهاست چرا که برای مراقبت از پوست خواص بسیاری دارد. در این مقاله قصد داریم تا درباره روغن بذر گوجه فرنگی، تأثیرات آن روی پوست و نحوه استفاده از آن در لوازم آرایشی بیشتر صحبت کنیم.

تاریخچه گوجه فرنگی

گوجه فرنگی که امروزه در سفره‌های ما جای خود را باز کرده و در انواع غذاها و سالادها از آن استفاده می‌کنیم، سفری پرماجرا را پشت سر گذاشته است.

در قرن نوزدهم که گوجه فرنگی برای اولین بار به آسیا رسید، چینی‌ها به خاطر شباهت ظاهری آن به بادمجان، اسمش را «بادمجان فرنگی» گذاشتند. باور کردنش شاید سخت باشد، اما در آن زمان، تقریبا همه جای دنیا همین واکنش را نسبت به گوجه فرنگی نشان می‌دادند و پذیرفتن آن به عنوان بخشی از رژیم غذایی کمی عجیب به نظر می‌رسید.

باور عمومی بر این است که گوجه فرنگی از قاره آمریکا نشأت گرفته است. در حدود سال ۷۰۰ بعد از میلاد، آزتک‌ها (بومیان سرخپوست مکزیک) گوجه فرنگی را وارد سبک زندگی و رژیم غذایی خود کردند. در قرن شانزدهم، اروپایی‌هایی که به قاره آمریکا سفر کرده بودند، با گوجه فرنگی آشنا شدند و آن را با خود به اروپا بردند.

وقتی گوجه فرنگی به اروپا رسید، وحشتی بین ثروتمندان و طبقه‌ی فرادست جامعه ایجاد کرد. در آن زمان، ثروتمندان در بشقاب‌های مسواری [آلیاژی از فلزهای قلع، مس و نقره] غذا می‌خوردند که در آنها مقدار کمی سرب نیز وجود داشت. خوردن میوه‌های اسیدی مثل گوجه فرنگی در این بشقاب‌ها باعث می‌شد سرب وارد غذا شود و خطر مسمومیت و حتی مرگ به دنبال داشته باشد.

طبیعتا، اروپایی‌ها فکر کردند مرگ و میرهای اتفاق افتاده به خاطر خوردن گوجه‌فرنگی‌های تازه وارد است. اینجا بود که گوجه‌فرنگی لقب «سیب سمی» به خود گرفت. اما خوشبختانه دیری نپایید که سرانجام راز مسمومیت‌ها برملا شد و پس از آن مردم گوجه فرنگی را به عنوان بخشی از سبک زندگی و رژیم غذایی خود پذیرفتند.

امروزه گوجه فرنگی در سراسر دنیا کشت می‌شود، اما در این میان چین، هند و ترکیه به عنوان سه کشور بزرگ تولیدکننده گوجه فرنگی شناخته می‌شوند و پس از آن‌ها آمریکا و ایتالیا در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

گوجه فرنگی، به غیر از طعم دلنشین، منبع غنی از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری برای سلامتی و زیبایی است. ویتامین C، A، E و پتاسیم، به همراه فیبر، از جمله مواد مغذی موجود در این صیفی پرخاصیت هستند. روغن بذر گوجه فرنگی نیز، به واسطه برخورداری از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها، فواید چشمگیری برای پوست و مو دارد. ترمیم آسیب‌های ناشی از آفتاب، کاهش چین و چروک، آبرسانی و روشن‌تر شدن پوست، بهبود جای زخم و تقویت مو، از جمله این فواید هستند.

فرآوری روغن بذر گوجه فرنگی

در فرآوری گوجه فرنگی، بسته به روش فرآوری، سه نوع زیست‌توده یا ضایعات مختلف به دست می‌آید؛ پوست گوجه فرنگی، بذر گوجه فرنگی و مخلوطی از این دو که 5 تا 30 درصد وزن اولیه گوجه فرنگی را تشکیل می دهد. استفاده حداکثری از گوجه فرنگی به مدیریت بهتر پسماند نیز کمک می کند. بنابراین یافتن کاربردهای جدید برای گوجه فرنگی بسیار مهم است. در واقع تبدیل بذر گوجه فرنگی به روغن، نمونه ای عالی از توسعه پایدار به شمار می‌رود.

بذر گوجه فرنگی حدود ۲۵ درصد روغن دارد که از این مقدار، حدود ۱۵ تا ۱۷ درصد قابل استخراج است. روغن بذر گوجه فرنگی معمولاً با روش فشار مکانیکی، به صورت گرم یا سرد تولید می‌شود. با این حال، خارج کردن روغن از این دانه‌های کوچک کار دشواری است و برای اینکه روغن‌گیری به صرفه باشد به گوجه فرنگی فراوانی نیاز داریم. امروزه که گوجه فرنگی در سراسر جهان کشت و فرآوری می‌شود، روغن‌گیری از آن نیز امکان‌پذیر شده است.

تولید روغن بذر گوجه فرنگی از ابتدای قرن بیستم آغاز شد. روغن حاصل از فشردن (پرس کردن) دانه‌های گوجه فرنگی زمانی به عنوان چاشنی سالاد توصیه و مصرف می شد. در آن زمان، گوجه فرنگی به اندازه امروز به وفور در دسترس نبود. امروزه، تنها در یونان سالانه بیش از یک میلیون تن گوجه فرنگی فرآوری می شود که از آن حدود 2000 تن روغن به دست می آید.

خواص روغن بذر گوجه فرنگی

روغن بذر گوجه فرنگی روغنی به رنگ زرد-قهوه روشن با بافتی غنی و پرمایه دارد. رایحه‌ی قوی گوجه فرنگی را با خود به همراه دارد که اصلاً ناخوشایند به نظر نمی‌رسد. اگر روغن بذر گوجه فرنگی را تا حد امکان طبیعی، به روش پرس سرد و با کمترین میزان فیلتراسیون تهیه شده باشد، عطر گوجه فرنگی را به خوبی حس خواهید کرد.

روغن بذر گوجه فرنگی روغن نسبتاً گرانی است و پیدا کردن آن آسان نیست. هنگام خرید این روغن، حتماً تاریخ انقضا را از فروشنده بپرسید. روغن بذر گوجه فرنگی را در صورتی که در یخچال و در بطری در بسته نگهداری کنید (به طوری که هوا به آن نرسد) حدود یک سال ماندگاری دارد.

محصولات جانبی حاصل از فرآوری گوجه فرنگی، مثل دانه‌ها، ضایعات ارزان قیمتی هستند که کاربردهای متنوعی دارند. مطالعات علمی زیادی نشان داده‌است که بذر گوجه فرنگی حاوی ترکیبات باارزش زیست‌فعال بسیاری مانند کاروتنوئیدها، فنول‌ها، فیتواسترول‌ها و اسیدهای چرب مفید است. تمام این ترکیبات باارزش از طریق روغن‌گیری، از دانه‌ها به روغن منتقل می‌شود.

کاروتنوئیدهای موجود در روغن بذر گوجه فرنگی از پیری جلوگیری می کند

رنگ قرمز روشن گوجه فرنگی به دلیل وجود کاروتنوئیدها است. کاروتنوئیدها رنگدانه های زرد، قرمز و نارنجی در گیاهان، سبزیجات و میوه ها هستند. بیش از 600 نوع کاروتنوئید وجود دارد که از بین آن‌ها، لیکوپن، لوتئین و بتاکاروتن به طور ویژه در گوجه فرنگی یافت می‌شود. همچنین این ترکیبات به مقدار متوسط در روغن بذر گوجه فرنگی نیز حضور دارد.

مصرف کاروتنوئیدها هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی بسیار مفید است. کاروتنوئیدها در واقع آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به طور مؤثری با واکنش‌های اکسیداسیون روی پوست مبارزه می‌کنند. واکنش‌های اکسیداسیون عمدتاً به خاطر اشعه ماوراء بنفش خورشید و روند پیری پوست ایجاد می‌شوند.

مهمترین ماده متشکله موجود در روغن بذر گوجه فرنگی، لیکوپن است. لیکوپن نوعی کاروتنوئید است که در اثر حرارت از بین می رود. بنابراین، لیکوپن را فقط در روغن بذر گوجه فرنگی که به روش پرس سرد به دست آمده باشد می‌توان یافت. لیکوپن خواص مختلفی برای پوست دارد. این ماده پوست را تسکین داده و به بازسازی آن کمک می کند.

در فرایند تولید روغن گوجه فرنگی با حرارت، میزان لیکوپن و بتاکاروتن کاهش پیدا می‌کند. اما خبر خوب این که لوتئین، سومین کاروتنوئید موجود در روغن بذر گوجه‌فرنگی، با وجود حرارت نیز همچنان در روغن باقی می‌ماند. با این حال اگر به دنبال این هستید که از همه‌ی خواص و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن بذر گوجه‌فرنگی بهره‌مند شوید، روغن بذر گوجه‌فرنگی پرس سرد بهترین انتخاب است. این روغن حاوی تمام کاروتنوئیدهای مفید است.

مشکل کاروتنوئیدها این است که به سختی جذب بدن می شوند. اما در روغن بذر گوجه فرنگی، کاروتنوئیدها با لیپیدها، یعنی همان چربی‌ها، مخلوط شده اند. لیپیدها باعث می شوند تا کاروتنوئیدها راحت تر جذب  بدن شده و به این ترتیب، پوست بهتر می تواند از کاروتنوئیدها استفاده کند.

• همه چیز درباره آنتی اکسیدان ها به زبان ساده

ترکیبات فنولی

ترکیبات فنولی موجود در روغن بذر گوجه فرنگی، رادیکال‌های آزاد را همچون زباله‌ای جارو می‌کنند. این مواد همچنین از اکسید شدن روغن جلوگیری کرده و باعث حفظ و نگهداری بهتر و تازه ماندن این روغن می‌شوند. روغن بذر گوجه فرنگی سرشار از ترکیبات فنولی است. برای مثال، اسید کافئیک، اسید سیرینجیک و اسید کلروژنیک از جمله این ترکیبات هستند. این مواد دارای خواص آنتی‌اکسیدانی فوق‌العاده‌ای هستند. آن‌ها مانند کاروتنوئیدها عمل کرده و از اکسید شدن جلوگیری می‌کنند. اسید سیرینجیک همچنین دارای اثرات ضد التهابی زیادی است. جالب اینجاست که روغن بذر گوجه فرنگی حاوی ترکیبات ارزشمندی مشابه روغن موجود در دانه‌های قهوه سبز است.

فیتواسترول ها

روغن بذر گوجه فرنگی حاوی ترکیباتی به نام فیتواسترول است. این مواد به افزایش تولید کلاژن در پوست کمک کرده و باعث جوانسازی و تقویت آن می شوند. فیتواسترول ها همچنین از پوست در برابر عوامل استرس‌زای خارجی مانند آلودگی هوا، اشعه ماوراء بنفش و آب و هوای نامناسب محافظت می کنند. به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی، از فیتواسترول ها در درمان اگزما و سایر بیماری های پوستی نیز استفاده می شود.

روغن بذر گوجه فرنگی اسیدهای چربی دارد که برای سلامت پوست مفید است

روغن بذر گوجه فرنگی به لطف داشتن اسیدهای چرب برای پوست بسیار مفید است. مهم‌ترین اسید چرب موجود در این روغن، اسید لینولئیک (با بیش از ۵۵ درصد) است که سودمندترین اسید چرب برای پوست به شمار می‌رود. اسید لینولئیک یک اسید چرب ضروری برای تشکیل غشای سلولی است. این اسید، لایه محافظ پوست را تقویت می‌کند. روغن‌های حاوی اسید لینولئیک برای تمام انواع پوست مناسب هستند و باعث مسدود شدن منافذ پوست نمی‌شوند. همچنین اسید لینولئیک باعث نرمی و لطافت پوست و حفظ رطوبت آن می‌شود.

اسید پالمیتیک، یکی دیگر از اسیدهای چرب بسیار مهم موجود در روغن بذر گوجه فرنگی است. این اسید چرب یک لایه محافظ روی سطح پوست ایجاد کرده و از تبخیر رطوبت پوست جلوگیری می‌کند. همچنین باعث لطافت پوست شده و ظاهری صاف و یکدست به آن می‌بخشد.

روغن بذر گوجه فرنگی نسبت به برخی روغن‌های دیگر، اسید چرب اولئیک کمتری دارد. هرچه میزان اسید اولئیک یک روغن بیشتر باشد، آن روغن سنگین‌تر است و خاصیت مسدود کردن منافذ پوست را هم پیدا می‌کند. البته اسید اولئیک فواید خودش را هم دارد. این اسید باعث می‌شود پوست احساس مرطوب بودن داشته باشد. اسید اولئیک یک اسید چرب مغذی است که برای پوست‌های خشک و مسن فوق العاده مناسب است. میزان اسید اولئیک موجود در روغن بذر گوجه فرنگی در حد متعادل بوده و به همین خاطر استفاده از آن برای همه انواع پوست توصیه شده است.

ترکیب اسید چرب روغن بذر گوجه فرنگی:

• اسید لینولئیک: 61%
• اسید پالمتیک: 16%
• اسید اولئیک: 17%
• اسید استئاریک: 4%

نرخ کومدوژنیک: 0 تا 2

روغن بذر گوجه فرنگی چگونه بر پوست تأثیر می‌گذارد؟

روغن بذر گوجه فرنگی برای انواع مختلف پوست مناسب است. راز این روغن در مواد شیمیایی گیاهی موجود در آن نهفته است. این روغن را به مقدار کم به محصولات آرایشی و بهداشتی اضافه می‌کنند تا به آن‌ها خاصیت آنتی‌اکسیدانی ببخشد.

کابرد آن هم بسیار ساده است. تنها کافیست تا چند قطره از روغن را با دست‌های خیس و روی پوست مرطوب ماساژ دهید. روغن بذر گوجه فرنگی باعث می‌شود پوست شما مرطوب‌تر و نرم‌تر شود.

مخصوصا پوست‌های خشک و ترک‌خورده از لیکوپن موجود در روغن هسته گوجه فرنگی سود می‌برند.

• لیکوپن موجود در روغن بذر گوجه فرنگی یک آنتی‌اکسیدان قوی به شمار می‌رود که با علائم پیری مبارزه می‌کند.
• لیکوپن پوست را تسکین می‌دهد و همزمان خطوط ریز را کم‌رنگ و به مرور زمان محو می‌سازد.
• لیکوپن ساختار پوست را تجدید و تقویت می‌کند.
• لیکوپن موجود در روغن بذر گوجه فرنگی همچنین یک ترکیب روشن‌کننده پوست است که به مبارزه با لکه‌های تیره کمک می‌کند.
• روغن بذر گوجه فرنگی خاصیت ترمیم آسیب‌های پوستی ناشی از نور خورشید را دارد.
• روغن بذر گوجه فرنگی یک ضد آفتاب واقعی نیست، اما به لطف آنتی‌اکسیدان‌ها و استرول‌های گیاهی موجود در آن، به پوست در مبارزه با اشعه مضر UV یاری می‌رساند.
• روغن بذر گوجه فرنگی حاوی مقدار زیادی اسید لینولئیک است که یک اسید چرب ضروری برای پوست به شمار می‌رود. پوست‌های مستعد آکنه و تحریک‌پذیر ممکن است از اسید لینولئیک بهره‌مند شوند.
• اسید لینولئیک موجود در روغن بذر گوجه فرنگی پوست را تسکین می‌دهد.
• روغن بذر گوجه فرنگی به سرعت جذب پوست می‌شود و مواد مغذی عالی را با خود به همراه می‌آورد. این روغن باعث ایجاد یک حس نرم و لطیف مخمل‌گونه روی سطح پوست می‌شود.
• به دلیل خاصیت مرطوب‌کنندگی، روغن بذر گوجه فرنگی برای مراقبت از مو نیز توصیه می‌شود.
• روغن بذر گوجه فرنگی به مرطوب کردن نواحی ترک‌خورده و بسیار خشک پوست کمک می‌کند.
• روغن بذر گوجه فرنگی برای درمان جای زخم و جلوگیری از ترک‌های بارداری توصیه می‌شود.

چگونه می توان از روغن دانه گوجه فرنگی در لوازم آرایشی استفاده کرد؟

روغن بذر گوجه فرنگی یک روغن خاص و باارزش است که باید با دقت از آن استفاده شود. این روغن حاوی مواد شیمیایی گیاهی حساس است و به هیچ وجه تحمل حرارت را ندارد. روغن بذر گوجه فرنگی را، اگر با حرارت بالا استخراج شده باشد، فقط در فاز سرد شدن به محصولات آرایشی مانند کرم های امولسیون اضافه می کنند، یعنی زمانی که دمای محصول از ۴۰ درجه سانتیگراد پایین تر آمده باشد.

روغن بذر گوجه فرنگی برای محصولاتی که روی پوست یا مو باقی می مانند، مناسب تر است. در محصولاتی که آبکشی می شوند، مثل شامپو، خواص مفید این روغن از بین می رود.

روغن بذر گوجه فرنگی را می توانید همراه با روغن های دیگر در کرم های صورت، دور چشم، لب و محصولات مراقبت از مو استفاده کنید. این روغن به طور ویژه برای ترکیب با روغن های دیگر جهت استفاده روی پوست مناسب است. همانطور که قبلا گفته شد، حتی می‌توانید چند قطره روغن بذر گوجه فرنگی را مستقیماً روی پوست مرطوب بمالید.

سخن پایانی

روغن بذر گوجه فرنگی منبع غنی از آنتی اکسیدان ها مانند کاروتنوئیدها، اسیدهای فنولیک و فیتواسترول ها است. این آنتی اکسیدان ها به محافظت از سلول های پوست در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کنند و ممکن است منجر به کاهش علائم پیری و چین و چروک کمک شوند. روغن بذر گوجه فرنگی همچنین منبع خوبی از اسیدهای چرب ضروری است، از جمله اسید لینولئیک، که برای سلامت پوست ضروری است. این اسید چرب با محافظت از سد حفاظتی پوست به مرطوب و نرم نگه داشتن آن کمک می کند. روغن بذر گوجه فرنگی به سرعت جذب پوست می شود و به آن اجازه می دهد تا مواد مغذی خود را به عمق لایه های پوست برساند. این روغن برای انواع پوست، از جمله پوست های حساس و مستعد آکنه مناسب است.