باردار که می‌شوید گویی یک لیست بلند و بالا از "نکن"ها جلوی روی‌تان می‌گذارند! "سوسیس و کالباس نخور"، "ماهی زیاد نخور که جیوه داره (ولی خب مقدار کمی ماهی سالم را به رژیم غذایی خود وارد کنید!)"، "جای گربه رو تمیز نکن" (البته این یکی خودش غنیمتی است). با توجه به تمام مواردی که باید در دوران بارداری از آنها اجتناب کرد، ممکن است هر بار که قصد استفاده از محصولی را دارید، احساس اضطراب و نگرانی کنید. بنابراین در این مقاله به این سوال می‌پردازیم که آیا استفاده از اسانس‌های روغنی در دوران بارداری نگران کننده است؟ هدف ما ارائه جزئیات مهمی است که با دانستن آنها، می‌توانید آگاهانه تصمیم بگیرید که آیا می‌خواهید اسانس‌های روغنی را در برنامه بارداری خود بگنجانید یا خیر.
در دوران بارداری، باید با احتیاط از اسانس‌های روغنی استفاده کرد. اگر بدن سالمی دارید، روغن‌های خاص و کم‌خطری را انتخاب و با احتیاط مصرف کنید، احتمالا مشکلی پیش نخواهد آمد. اسانس‌های روغنی، عصاره‌های بسیار متراکمی هستند که از گیاهان استخراج شده و در رایحه درمانی کاربرد دارند. این روغن‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که می‌تواند به بدن شما جذب شود. جذب آنها از طریق روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد:
از طریق پوست: این رایج‌ترین راه جذب است. می‌توانید اسانس‌های روغنی را با روغن‌های پایه یا حامل برای ماساژ یا با افزودن چند قطره به حمام آب گرم رقیق کنید. البته فراموش نکنید که قبل از استفاده روی پوست، اسانس‌های روغنی را با روغن پایه رقیق کنید. همچنین بهتر است قبل از مصرف، تست حساسیت را انجام دهید تا از عدم واکنش آلرژیک مطمئن شوید.
از طریق دستگاه تنفس: با استنشاق این روغن‌ها می‌توانید آنها را وارد بدن کنید. رایج‌ترین روش استفاده از دستگاه بخور (دیفیوزر) است که قطرات ریز روغن را در هوا پخش می‌کند. فقط یادتان باشد که هنگام استفاده از دستگاه بخور، حتما درب اتاق را باز بگذارید تا هوا جریان داشته باشد.
مزایای اسانس های روغنی در دوران بارداری
بیایید با این نکته آغاز کنیم که استفاده از روغن‌های طبیعی و اسانس‌های روغنی در دوران بارداری به طور کلی ممنوع نیست. تحقیقات نشان داده است که برخی از این روغن‌ها ممکن است فواید درمانی به همراه داشته باشند و به کاهش ناراحتی‌های شایع بارداری و همچنین برطرف کردن اضطراب کمک کنند. البته که اطلاعات کافی در مورد تأثیر اسانس های روغنی بر جنین در رحم وجود ندارد. هر چیزی که وارد بدن شما می‌شود ممکن است به جنین برسد و احتمال عبور مقادیر کمی از روغن از جفت وجود دارد. به همین دلیل، احتیاط در دوران بارداری الزامی است و قبل از استفاده از هرگونه اسانس روغنی، حتماً با پزشک یا ماما مشورت کنید. با وجود اینکه تحقیقات کافی در مورد اثرات اسانس‌های روغنی بر جنین وجود ندارد، بسیاری از مادران باردار از رایحه درمانی و ماساژ به عنوان روشی برای کاهش علائم ناخوشایند دوران بارداری استفاده می‌کنند. برخی از فواید احتمالی این روش‌ها عبارتند از:
- کمک به کاهش تهوع و ناراحتی معده
- تسکین درد عضلات و کمردرد
- کمک به کاهش التهاب و تورم مرتبط با بواسیر
- بهبود کیفیت خواب
- افزایش خاصیت ارتجاعی پوست
- کاهش ترک‌های پوستی
- کمک به کاهش اضطراب در دوران زایمان
ایمنی اسانس های روغنی در دوران بارداری
یکی از نگرانی‌های رایج این است که اسانس‌های روغنی پس از جذب از طریق جریان خون به مواد سمی تبدیل شوند. اما متخصصان به طور کلی دریافته‌اند که در صورت استفاده با دوز مناسب، این نگرانی بی‌مورد است. پس اگر به دنبال ماساژ با رایحه درمانی در دوران بارداری هستید، مطمئن شوید که درمانگر شما در خصوص زنان باردار آموزش دیده و مجرب باشد. همیشه روغن‌های با کیفیت بالا و ارگانیک را از یک منبع معتبر و شناخته‌شده تهیه کنید و اقدامات احتیاطی زیر را به عمل آورید.
دستورالعمل‌های استفاده از اسانس‌های روغنی در دوران بارداری
در سه ماهه اول بارداری، که حساس‌ترین دوره‌ی بارداری است، بهتر است از هرگونه استفاده از اسانس‌های روغنی اجتناب کنید. ریسک هرچند اندک مواجهه جنین با مواد سمی باید به طور کامل حذف شود. اما در سه ماهه دوم و سوم بارداری، با رعایت نکات ایمنی زیر می‌توانید از برخی روغن‌های طبیعی و اسانس‌های روغنی تأییدشده استفاده کنید.
اسانس‌های روغنی را به صورت خوراکی مصرف نکنید
چه باردار باشید چه نباشید، مصرف خوراکی اسانس‌های روغنی بدون نظارت مستقیم پزشک یا متخصص ریسک بزرگی است. بسیاری از اسانس‌های روغنی وقتی بلعیده شوند، سمی می‌شوند و برای شما و (احتمالا) جنین‌تان خطرناک هستند.
تمرکز خود را روی رایحه درمانی بگذارید
اکثر متخصصان بر این عقیده هستند که برای افراد باردار، رایحه درمانی نسبت به استفاده موضعی اسانس‌های روغنی، گزینه‌ی ایمن‌تری است. به بیان ساده، بهتر است اسانس‌های روغنی را به جای استفاده مستقیم روی پوست، در دستگاه پخش کننده‌ی رایحه (دیفیوزر) استفاده کنید.
رقیق کردن، کلید رهایی از عوارض جانبی است
چه باردار باشید چه نباشید، اگر تصمیم به استفاده موضعی از روغن‌های اسانسی دارید، به چیزی به نام روغن حامل نیاز دارید. دلیلش این است که روغن‌های اسانسی بسیار غلیظ هستند و بدون رقیق شدن، می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. چند نمونه از روغن‌های حامل رایج عبارتند از:
قبل از اینکه اسانس‌های روغنی را روی پوست خود بمالید، حتما آنها را رقیق کنید. برای استفاده موضعی، یک قطره از اسانس روغنی را با حداقل یک قاشق چایخوری (5 میلی‌لیتر) از روغن پایه مخلوط کنید. اگر می‌خواهید روغن را به وان حمام خود اضافه کنید، سه قطره را با روغن پایه مخلوط کنید. مراقب باشید که یک روغن خاص را به مدت طولانی، مثلاً هر روز برای چند هفته، استفاده نکنید. بهتر است به تناوب از روغن‌های مختلف استفاده کنید تا پوستتان به یک روغن عادت نکند.
افراد باردار همیشه باید قبل از استفاده از اسانس‌های روغنی به صورت موضعی، با پزشک یا متخصص مشورت کنند.
از دوزهای توصیه شده فراتر نروید!
اگرچه هیچ مطالعه‌ای نشان نمی‌دهد که استفاده‌ی معمولی از اسانس‌های روغنی خطرناک است، اما تجاوز از دوزهای توصیه‌شده می‌تواند مضر باشد، به ویژه در صورت استفاده‌ی موضعی. بنابراین روغن‌ها را با دقت رقیق کنید.
روغن های بی‌خطر
روغن اسطوخودوس
از میان تمام اسانس‌های روغنی، روغن اسطوخودوس یکی از بهترین گزینه‌های تحقیق شده و توصیه شده است که به طور گسترده برای استفاده زنان باردار نیز در دسترس می‌باشد. مطالعات متعددی، از جمله پژوهش سال ۲۰۱۶، نشان داده است که استفاده صحیح از اسطوخودوس برای رایحه درمانی، به ویژه در طول زایمان و فشارهای روانی آن، بسیار مؤثر است و به آرامش بخشی کمک می کند. بررسی جامع مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۸ حتی به این نتیجه گیری جسورانه رسید که اسطوخودوس می تواند درد زایمان را کاهش دهد. می توانید یک اسپری رومیزی قابل حمل را به همراه خود به بیمارستان ببرید و چند قطره روغن اسطوخودوس خالص را به آن اضافه کنید تا فضای آرامش بخشی ایجاد شود. با این حال، از استنشاق مستقیم بخار منتشر شده از اسپری خودداری کنید، زیرا می تواند غشاهای مخاطی بینی را تحریک کند. همچنین می توانید از همسر یا همراه خود بخواهید در طول زایمان، شما را با روغن اسطوخودوس رقیق شده ماساژ دهد.
روغن گل سرخ
روغن گل سرخ گزینه‌ای عالی برای کاهش اضطراب، ارتقای آرامش و بهبود خواب شبانه است. مشابه اسطوخودوس، یک مطالعه معتبر در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که روغن گل‌سرخ می‌تواند به کاهش اضطراب در هنگام زایمان کمک کند. با این حال، برای تأیید کامل این نتایج مثبت، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. از آن‌جا که اکثر افراد از بوی گل رز لذت می‌برند، این روغن ممکن است گزینه مناسبی برای افرادی باشد که به بوی اسطوخودوس علاقه ندارند. این روغن برای استفاده در آروماتراپی (رایحه‌درمانی) مناسب است و باید به دستگاه پخش کننده‌ی رایحه اضافه شود.
روغن نعناع
استفاده از روغن نعناع برای زنان باردار موضوعی بحث‌برانگیز است. بسیاری از متخصصان، از جمله متخصصان آروماتراپی و هومیوپاتی، به طور کلی از مصرف آن برای این افراد اجتناب می‌کنند. با این حال، نتایج اولیه یک مطالعه قدیمی در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که استفاده صرفاً آروماتراپی از روغن نعناع، می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای کاهش تهوع در زنان باردار باشد.
روغن بابونه
چای بابونه به آرامش‌بخشی مشهور است، اما شاید کمتر کسی بداند که عصاره این گیاه، به شکل روغن بابونه نیز خواص شگفت‌انگیزی دارد. جالب است بدانید که دو نوع بابونه وجود دارد که هر کدام کاربرد و فایده‌ای متفاوت ارائه می‌دهند. روغن بابونه رومی بر اساس مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴، گزینه‌ای ایده‌آل برای آروماتراپی است. رایحه لطیف آن به ارتقای آرامش و حتی تسکین حمله‌های شدید میگرن کمک می‌کند همچون نسیمی ملایم ذهن و جسم شما را به آرامی به ساحل آرامش می رساند. از طرفی روغن بابونه آلمانی برای پوست بدن مفید است. استفاده موضعی این روغن همراه با روغن حامل، پس از زایمان، می‌تواند به بازسازی خاصیت ارتجاعی پوست و کاهش ترک‌های ناشی از بارداری کمک کند و گویی آغوشی نرم و طبیعی به پوست خسته‌ی شما پس از طی کردن سفر زیبای بارداری هدیه می کند.
روغن لیمو
روغن لیمو گزینه‌ای مناسب برای مقابله با تهوع و استفراغ دوران بارداری است. مطالعه‌ای معتبر در سال ۲۰۱۴ روی زنان باردار نشان داد که استفاده‌ی مستمر از روغن لیمو در آروماتراپی، میزان تهوع و استفراغ را کاهش می‌دهد.
روغن شمعدانی
انواع گزینه‌های آروماتراپی برای کاهش اضطراب در طول مراحل مختلف زایمان وجود دارد. اگر رایحه اسطوخودوس یا گل رز برای شما خوشایند نیست، روغن گل شمعدانی گزینه‌ی دیگری با منشأ گیاهی و سوابق بالینی معتبر است. یک مطالعه‌ی معتبر نشان داده که استفاده از روغن گل شمعدانی در مرحله‌ی اول زایمان، منجر به کاهش اضطراب می‌شود.
سایر روغن ها
علاوه بر گزینه‌های قبلی، اسانس‌های روغنی دیگری نیز وجود دارند که فواید درمانی دارند و در دوران بارداری (پس از سه ماهه‌ی اول) ایمن محسوب می‌شوند. از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اسانس‌های روغنی ممنوع در دوران بارداری
اگرچه طیف اسانس‌های روغنی قابل استفاده در دوران بارداری محدود است، لیست روغن‌هایی که باید از آنها اجتناب شود، بسیار بلندتر است. دلیل اصلی این محدودیت، فقدان تحقیقات و آزمایش‌های کافی برای اثبات بی‌خطر بودن مصرف این روغن‌ها، حتی طبق دستورالعمل‌های توصیه‌شده، برای زنان باردار است. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، نگرانی اصلی در مورد بسیاری از اسانس‌های روغنی این است که مصرف بیش از مقدار توصیه‌شده توسط فرد باردار، می‌تواند خطر مسمومیت را به همراه داشته باشد. برخی روغن‌های ممنوعه در دوران بارداری عبارتند از:
- مریم گلی
- ریحان
- ترخون
- کافور
- جعفری
- پونه کوهی
سخن آخر
اسانس‌های روغنی می‌توانند گزینه‌ای هوشمندانه برای کاهش برخی علائم شایع بارداری مانند تهوع، بدون نیاز به مصرف دارو، باشند. همچنین، استفاده از آنها در چارچوب آروماتراپی، راهکار خوبی برای کاهش طبیعی اضطراب در طول زایمان است. با این حال، مهم است به خاطر بسپارید که همواره روغن‌ها را طبق مقادیر توصیه‌شده مصرف کنید و پیش از شروع هرگونه رژیم درمانی مبتنی بر اسانس‌های روغنی در دوران بارداری، حتماً با یک متخصص آروماتراپی یا پزشک خود مشورت کنید.
اطلاعات نوشته شده در وبلاگ و وب سایت ما فقط برای اهداف خلاقانه و آموزشی است. این اطلاعات نباید به عنوان جایگزینی برای توصیه های پزشکی استفاده شود. تمام سوالات مربوط به هر گونه مشکلات سلامتی باید به پزشک متخصص ارجاع داده شود. ما فقط افراد معمولی هستیم که عاشق آزمایش و کار با محصولات گیاهی طبیعی به منظور تقویت و ارتقای سلامتی و تندرستی هستیم. کاوش در شیوه های تاریخی و معاصر گیاه درمانی با هدف کسب علم و رضایت شخصی، برای ما لذت بخش و مایه افتخار است.
